برای پاسخ به این سوال باید آیات دیگر قرآن و کتب من قبل را نیز در کنار این آیه بررسی کرد.
در قرآن و کتب آسمانی، آیات از دو دیدگاه بیان میشود:
1) دیدگاه خدا نسبت به امور
2) دیدگاه انسان نسبت به مسائل
در این مسئله ای که بیان شد، از دید خداوند نه تنها شهیدان بلکه مشرکین نیز نزد او زنده هستند با این تفاوت که شهیدان نزد پروردگار روزی میخورند اما مشرکین عذاب میبینند.
به آیه زیر در سوره غافر که به خاندان فرعون اشاره دارد دقت کنید :
ٱلنَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّۭا وَعَشِيًّۭا ۖ وَيَوْمَ تَقُومُ ٱلسَّاعَةُ أَدْخِلُوٓا۟ ءَالَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ ٱلْعَذَابِ [٤٠:٤٦]
آتش. هر صبح و شام بر آن عرضه شوند و روزى كه قيامت برپا شود ندا دهند كه خاندان فرعون را به سخت‌ترين عذابها درآوريد.
خداوند در آیه مطرح شده در سوره آل عمران، از کلمه "عند ربهم" استفاده میکند تا نشان دهد که این مسئله از دید او بیان شده است چراکه با بررسی آیات متعدد قرآنی میتوانیم دریابیم که "عند ربهم" در "دارالسلام" قرار دارد و ربطی به دنیای مادی ما ندارد.
لَهُمْ دَارُ ٱلسَّلَـٰمِ عِندَ رَبِّهِمْ ۖ وَهُوَ وَلِيُّهُم بِمَا كَانُوا۟ يَعْمَلُونَ [٦:١٢٧]
براى آنها در نزد پروردگارشان، خانه آرامش است. و به پاداش كارهايى كه مى‌كنند، خدا دوستدار آنهاست.
که این نکته در صحیفه لوقا باب 20 آیه 38 نیز بیان شده است :
و حال آنكه خدا ،خداي مردگان نيست بلكه خداي زندگان است. زيرا همه نزد او زنده هستند.
و نکته حائز اهمیت این است که ما این دیدگاه خدا را درک نمی کنیم و نباید با این موضوع از دید خداوند برخورد کنیم. در سوره بقره آیه 154 به این موضوع اشاره شده است .
وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَٰكِنْ لَا تَشْعُرُونَ [٢:١٥٤]
و نگوئید بدانان که کشته شدند در راه خدا مردگان بلکه زندگانند و لیکن درنمی‌یابید
اما از دید انسان ، مردم یا زنده هستند یا مرده و خداوند دستور داده است که مرده ها را نخوانید. به عبارتی مرده و زنده بودن فقط از دید انسان است که معنی پیدا می کند وگرنه همه نزد خداوند زنده هستند.
خداوند درباره این موضوع به وضوح در آیه 22 سوره فاطر میفرماید :
وَمَا يَسْتَوِى ٱلْأَحْيَآءُ وَلَا ٱلْأَمْوَ‌ٰتُ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُسْمِعُ مَن يَشَآءُ ۖ وَمَآ أَنتَ بِمُسْمِعٍۢ مَّن فِى ٱلْقُبُورِ [٣٥:٢٢]
و زندگان و مردگان برابر نيستند. خدا هر كه را خواهد مى‌شنواند. و تو نمى‌توانى سخن خود را به مردگانى كه در گور خفته‌اند بشنوانى.
حتی در مورد خود پیامبر در آیه 30 سوره زمر، خداوند میفرماید :
إِنَّكَ مَيِّتٌۭ وَإِنَّهُم مَّيِّتُونَ [٣٩:٣٠]
تو مى‌ميرى و آنها نيز مى‌ميرند.
پس نتیجه میگیریم زمانی که خداوند به ما دستور میدهد مردگان را نخوانید ،باید از دید انسانی خود بررسی کنیم که آیا این فرد جز مردگان هست یا خیر. وگرنه حتی فرعون نیز از دید خداوند زنده است و در حال عذاب دیدن است.
اما چرا خداوند آیه ای در قرآن را به این اختصاص می دهد و به ما می گوید که شهیدان را مرده مپندارید . برای جواب به این سوال به آیات قبل این موضوع می پردازیم . خداوند در آیه 168 سوره آل عمران می فرماید :
ٱلَّذِينَ قَالُوا۟ لِإِخْوَ‌ٰنِهِمْ وَقَعَدُوا۟ لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا۟ ۗ قُلْ فَٱدْرَءُوا۟ عَنْ أَنفُسِكُمُ ٱلْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَـٰدِقِينَ [٣:١٦٨]
به آنان كه از جنگ باز ايستادند و درباره برادران خود گفتند كه اگر سخن ما را شنيده بودند كشته نمى‌شدند، بگو: اگر راست مى‌گوييد مرگ را از خود برانيد.
می بینیم که منافقین و کفار به مومنین وعده زندگی می دهند و به آنها می گویند که اگر با ما باشید کشته نمی شوید . کفار فکر می کنند که مومنین بیهوده مالها و جانهایشان را در راه خدا فدا میکنند و کشته می شوند . آنها زندگی این دنیا را فقط می دیدند و به اخرت یقین نداشتند . بنابراین میبینیم خداوند پس از وعده منافقین و کفار به مومنین می فرماید که اینان را مرده نپندارید بلکه زنده اند و نزد خدا روزی می خورند و دیدیم که این زنده بودن را ما درک نمی کنیم .
حال به بررسی آیاتی میپردازیم که به وضوح نشان میدهد پس از موت یا رحلت رابطه انسان با دنیا قطع میشود.
در آیه 117 سوره مائده اشاره شده که مسیح عیسی بن مریم که مقرب درگاه الهی است از دنیا و وقایع آن کاملا منقطع و بی اطلاع است.
مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ ۚ وَكُنْتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَا دُمْتُ فِيهِمْ ۖ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنْتَ أَنْتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ ۚ وَأَنْتَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ [٥:١١٧]
نگفتم بدیشان جز آنچه مرا فرمودی که پرستش کنید خدا را پروردگار من و پروردگار شما و بودم گواه بر ایشان مادامی که بودم در ایشان تا هنگامی که مرا برگرفتی تو مراقب ایشان بودی و توئی بر همه چیز گواه
و در آیه 109 سوره مائده می بینیم که رسولان ( که در راه الهی جنگیده اند و شهید شده اند ) نیز از اجابت شدنشان توسط مردم بی اطلاعند.
يَوْمَ يَجْمَعُ ٱللَّهُ ٱلرُّسُلَ فَيَقُولُ مَاذَآ أُجِبْتُمْ ۖ قَالُوا۟ لَا عِلْمَ لَنَآ ۖ إِنَّكَ أَنتَ عَلَّـٰمُ ٱلْغُيُوبِ [٥:١٠٩]
روزى كه خدا پيامبران را گرد آورد و بپرسد كه دعوت شما را چگونه پاسخ دادند؟ گويند: ما را هيچ دانشى نيست، كه دانا به غيب تو هستى.