قرآن بما میگوید که چگونه باید قسم بخوریم.
قرآن خطاب به مومنین فرامینی صادر نموده و از جمله دستورات، یکی این است که قسم بخوریم به الله
و برای قسم خوردن به غیر الله، از قرآن هیچ شاهدی نداریم:
يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَينِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ أَوْ آخَرَانِ مِنْ غَيرِكُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَأَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةُ الْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُمَا مِنْ بَعْدِ الصَّلَاةِ فَيقْسِمَانِ بِاللَّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لَا نَشْتَرِي بِهِ ثَمَنًا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَلَا نَكْتُمُ شَهَادَةَ اللَّهِ إِنَّا إِذًا لَمِنَ الْآثِمِينَ(المائدة/106)
اي کساني که ايمان آوردهايد! هنگامي که مرگ يکي از شما فرا رسد، در موقع وصيت بايد از ميان شما، دو نفر عادل را به شهادت بطلبد؛ يا اگر مسافرت کرديد، و مصيبت مرگ شما فرا رسيد، دو نفر از غير خودتان را به گواهي بطلبيد، و اگر به هنگام اداي شهادت، در صدق آنها شک کرديد، آنها را بعد از نماز نگاه ميداريد تا به خدا سوگند ياد کنند که: «ما حاضر نيستيم حق را به چيزي بفروشيم، هر چند در مورد خويشاوندان ما باشد! و شهادت الهي را کتمان نميکنيم، که از گناهکاران خواهيم بود!»
فَإِنْ عُثِرَ عَلَى أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْمًا فَآخَرَانِ يقُومَانِ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِينَ اسْتَحَقَّ عَلَيهِمُ الْأَوْلَيانِ فَيقْسِمَانِ بِاللَّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِنْ شَهَادَتِهِمَا وَمَا اعْتَدَينَا إِنَّا إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ(المائدة/107)
و اگر اطلاعي حاصل شود که آن دو، مرتکب گناهي شدهاند ، دو نفر از کساني که نسبت به ميت، اولي هستند، به جاي آنها قرار ميگيرند، و به خدا سوگند ياد ميکنند که: «گواهي ما، از گواهي آن دو، به حق نزديکتر است! و ما تجاوزي نکردهايم؛ که اگر چنين کرده باشيم، از ظالمان خواهيم بود!»
و این ابراهیم است که وقتی عزم خراب کردن بت خانه را میکند سوگند به الله میگوید:
وَتَاللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصْنَامَكُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ(الأنبياء/57)
و به خدا سوگند، در غياب شما، نقشهاي براي نابودي بتهايتان مي کشم
همین کلمه (تالله) 9 بار در قرآن تکرار شده ،هرجا که بنده مومنی خواسته قسم بخورد، بنام الله قسم خورده نه بنام غیر الله.
ما از سوگند بیهوده نهی شده ایم:
وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ(القلم/10)
و از کسي که بسيار سوگند ياد ميکند و پست است اطاعت مکن،
وَلَا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيمَانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَتَتَّقُوا وَتُصْلِحُوا بَينَ النَّاسِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ(البقرة/224)
خدا را در معرض سوگندهاي خود قرار ندهيد! و براي اينکه نيکي کنيد، و تقوا پيشه سازيد، و در ميان مردم اصلاح کنيد و خداوند شنوا و داناست.
و خداوند کفاره سوگند و قسم محکم شده را این چنین شرح میدهد:
لَا يؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيمَانِكُمْ وَلَكِنْ يؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ يجِدْ فَصِيامُ ثَلَاثَةِ أَيامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُوا أَيمَانَكُمْ كَذَلِكَ يبَينُ اللَّهُ لَكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ(المائدة/89)
خداوند شما را بخاطر سوگندهاي بيهوده مؤاخذه نميکند؛ ولي در برابر سوگندهايي که محکم کردهايد، مؤاخذه مينمايد. کفاره اينگونه قسمها، اطعام ده نفر مستمند، از غذاهاي معمولي است که به خانواده خود ميدهيد؛ يا لباس پوشاندن بر آن ده نفر؛ و يا آزاد کردن يک برده؛ و کسي که هيچ کدام از اينها را نيابد، سه روز روزه ميگيرد؛ اين، کفاره سوگندهاي شماست به هنگامي که سوگند ياد ميکنيد. و سوگندهاي خود را حفظ کنيد. خداوند آيات خود را اين چنين براي شما بيان ميکند، شايد شکر او را بجا آوريد!
و مجازات سهل انگاری در حفظ سوگند این ایه تبیین شده است:
إِنَّ الَّذِينَ يشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَأَيمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَا خَلَاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ وَلَا يكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلَا ينْظُرُ إِلَيهِمْ يوْمَ الْقِيامَةِ وَلَا يزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ(آل عمران/77)
کساني که پيمان الهي و سوگندهاي خود (به نام مقدس او) را به بهاي ناچيزي ميفروشند، آنها بهرهاي در آخرت نخواهند داشت؛ و خداوند با آنها سخن نميگويد و به آنان در قيامت نمينگرد و آنها را پاک نميسازد؛ و عذاب دردناکي براي آنهاست.