به ترجمه آیات 156، 157، 158 و 159 سوره بقره توجه فرمایید:
[همان] كسانى كه چون مصيبتى به آنان برسد، مى‌گويند: «ما از آنِ خدا هستيم، و به سوى او باز مى‌گرديم.» بر ايشان صلوات و رحمتى از پروردگارشان [باد] و راه‌يافتگان [هم] خود ايشانند. در حقيقت، «صفا» و «مروه» از شعاير خداست [كه يادآور اوست]؛ پس هر كه خانه [خدا] را حج كند، يا عمره گزارد، بر او گناهى نيست كه در آن دو حضور یابد. و هر كه افزون بر فريضه، كار نيكى كند، خدا حق شناس و داناست. كسانى كه نشانه‌هاى روشن، و رهنمودى را كه فرو فرستاده‌ايم، بعد از آنكه آن را براى مردم در كتاب توضيح داده‌ايم، نهفته مى‌دارند، آنان را خدا لعنت مى‌كند، و لعنت‌كنندگان لعنتشان مى‌كنند. مگر كسانى كه توبه كردند، و [خود را] اصلاح نمودند، و [حقيقت را] آشكار كردند، پس بر آنان خواهم بخشود؛ و من توبه‌پذير مهربانم.
با این مقدمه به بررسی آیاتی از تورات مقدس می پردازیم:
اینک من امروز برکت و لعنت پیش شما می گذارم. 27 اما برکت، اگر اوامر یهوه خدای خود را که من امروز به شما امر می‌فرمایم، اطاعت نمایید. 28 و اما لعنت، اگر اوامر یهوه خدای خودرا اطاعت ننموده، از طریقی که من امروز به شماامر می‌فرمایم برگردید، و خدایان غیر را که نشناخته‌اید، پیروی نمایید. 29 و واقع خواهد شدکه چون یهوه، خدایت، تو را به زمینی که به جهت گرفتنش به آن می‌روی داخل سازد، آنگاه برکت را بر کوه جرزیم و لعنت را بر کوه ایبال خواهی گذاشت. 30 آیا آنها به آنطرف اردن نیستند پشت راه غروب آفتاب، در زمین کنعانیانی که در عربه ساکنند مقابل جلجال نزد بلوطهای موره. 31 زیرا که شما از اردن عبور می‌کنید تا داخل شده، زمینی را که یهوه خدایت به تو می‌بخشد به تصرف آورید، و آن را خواهید گرفت و در آن ساکن خواهید شد. 32 پس متوجه باشید تا جمیع این فرایض و احکامی را که من امروز پیش شمامی گذارم، به عمل آورید (تورات صحیفه تثنیه فصل 11 آیات 26 تا 32)
در آیات فوق، پروردگار به موسای نبی دستور می دهد که در بدو ورود به سرزمین وعده داده شده به ابراهیم و بنی اسرائیل در کنعان، ایشان برکت را بر کوه جرزیم و لعنت را بر کوه عیبال قرار خواهند داد و این دو کوه سمبل مختار بودن بنی اسرائیل در انتخاب برکت و لعنت در زندگی پیش رو در سرزمین کنعان می باشد.
حال به فراز دیگری از تورات دقت کنید که دستور العمل بنی اسرائیل در کوه عیبال می باشد:
و موسی و مشایخ اسرائیل، قوم را امرفرموده، گفتند: «تمامی اوامری را که من امروز به شما امر می‌فرمایم، نگاه دارید. 2 و درروزی که از اردن به زمینی که یهوه، خدایت، به تومی دهد عبور کنید، برای خود سنگهای بزرگ برپاکرده، آنها را با گچ بمال. 3 و بر آنها تمامی کلمات این شریعت را بنویس، هنگامی که عبور نمایی تابه زمینی که یهوه، خدایت، به تو می‌دهد، داخل شوی، زمینی که به شیر و شهد جاری است، چنانکه یهوه خدای پدرانت به تو وعده داده است. 4 و چون از اردن عبور نمودی این سنگها راکه امروز به شما امر می‌فرمایم در کوه عیبال برپاکرده، آنها را با گچ بمال. 5 و در آنجا مذبحی برای یهوه خدایت بنا کن، و مذبح از سنگها باشد و آلت آهنین بر آنها بکار مبر. 6 مذبح یهوه خدای خودرا از سنگهای ناتراشیده بنا کن، و قربانی های سوختنی برای یهوه خدایت، بر آن بگذران. 7 وذبایح سلامتی ذبح کرده، در آنجا بخور و به حضور یهوه خدایت شادی نما. 8 و تمامی کلمات این شریعت را بر آن به خط روشن بنویس.» 9 پس موسی و لاویان کهنه تمامی اسرائیل را خطاب کرده، گفتند: 10 «ای اسرائیل خاموش باش و بشنو. امروز قوم یهوه خدایت شدی. 11 پس آواز یهوه خدایت را بشنو و اوامر وفرایض او را که من امروز به تو امر می‌فرمایم، بجاآر.» 12 «چون از اردن عبور کردید، اینان یعنی شمعون و لاوی و یهودا و یساکار و یوسف وبنیامین بر کوه جرزیم بایستند تا قوم را برکت دهند. 13 و اینان یعنی روبین و جاد و اشیر وزبولون و دان و نفتالی بر کوه عیبال بایستند تانفرین کنند. 14 و لاویان جمیع مردان اسرائیل رابه آواز بلند خطاب کرده، گویند: 15 «ملعون باد کسی‌که صورت تراشیده یاریخته شده از صنعت دست کارگر که نزد خداوندمکروه است، بسازد، و مخفی نگاه دارد.» و تمامی قوم در جواب بگویند: «آمین!» 16 «ملعون باد کسی‌که با پدر و مادر خود به خفت رفتار نماید.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 17 «ملعون باد کسی‌که حد همسایه خود راتغییر دهد.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 18 «ملعون باد کسی‌که نابینا را از راه منحرف سازد.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 19 «ملعون باد کسی‌که داوری غریب و یتیم وبیوه را منحرف سازد.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 20 «ملعون باد کسی‌که با زن پدر خود همبسترشود، چونکه دامن پدر خود را کشف نموده است.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 21 «ملعون باد کسی‌که با هر قسم بهایمی بخوابد.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 22 «ملعون باد کسی‌که با خواهر خویش چه دختر پدر و چه دختر مادر خویش بخوابد.» وتمامی قوم بگویند: «آمین!» 23 «ملعون باد کسی‌که با مادر‌زن خودبخوابد.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 24 «ملعون باد کسی‌که همسایه خود را درپنهانی بزند.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 25 «ملعون باد کسی‌که رشوه گیرد تا خون بی‌گناهی ریخته شود.» و تمامی قوم بگویند: «آمین!» 26 «ملعون باد کسی‌که کلمات این شریعت رااثبات ننماید تا آنها را بجا نیاورد.» وتمامی قوم بگویند: «آمین!» (تورات صحیفه تثنیه فصل 27)
بنابر آیات فوق»
1) پروردگار فرموده که در کوه عیبال کلمات شریعت سنگ نگاری شده و برپا گردد.
2) پروردگار فرموده که در کوه عیبال مذبحی برای یهوه برپا شود
3) پروردگار فرموده که 6 قوم بنی اسرائیل بر روی کوه جرزیم بایستند تا قوم را برکت داده و 6 قوم دیگر بر روی کوه عیبال قوم را لعنت نمایند.
پس از ورود بنی اسرائیل به سرزمین مقدس در آیات کتاب یوشع اینطور می خوانیم:
آنگاه یوشع مذبحی برای یهوه، خدای اسرائیل در کوه عیبال بنا کرد. 31 چنانکه موسی، بنده خداوند، بنی‌اسرائیل را امر فرموده بود، به طوری که در کتاب تورات موسی مکتوب است، یعنی مذبحی از سنگهای ناتراشیده که کسی برآنها آلات آهنین بلند نکرده بود و بر آن قربانی های سلامتی برای خداوند گذرانیدند وذبایح سلامتی ذبح کردند. 32 و در آنجا بر آن سنگها نسخه تورات موسی را که نوشته بود به حضور بنی‌اسرائیل مرقوم ساخت. 33 و تمامی اسرائیل و مشایخ و روسا و داوران ایشان به هر دوطرف تابوت پیش لاویان کهنه که تابوت عهدخداوند را برمی داشتند ایستادند، هم غریبان وهم متوطنان؛ نصف ایشان به طرف کوه جرزیم ونصف ایشان به طرف کوه عیبال چنانکه موسی بنده خداوند امر فرموده بود، تا قوم اسرائیل رااول برکت دهند. 34 و بعد از آن تمامی سخنان شریعت، هم برکت‌ها و هم لعنت‌ها را به طوری که در کتاب تورات مرقوم است، خواند. 35 از هرچه موسی‌امر فرموده بود حرفی نبود که یوشع به حضور تمام جماعت اسرائیل با زنان و اطفال وغریبانی که در میان ایشان می‌رفتند، نخواند.
نتیجه:
با در نظرگرفتن اهمیت دو کوه عیبال و جرزیم که سمبل انتخاب بین برکت یا لعنت خداوند است و همچنین مقایسه آن با آیات 156 تا 159 سوره بقره، اینطور مشخص می شود که منظور از صفا و مروه آیه 158 سوره بقره همین شعائری است که در تورات و صحیفه یوشع بدان اشاره شده است. موقعیت صفا و مروه یا همان عیبال و جرزیم مطابق فصل 9 کتاب داوران و بالاخص آیه 7 آن در شکیم می باشد که همان نابلس امروز در سرزمین فلسطین است.
لازم به ذکر است که صفا که همخانواده کلماتی چون مصفی، صافات و صواف در قرآن است به معنای دارای خلوص است که دارای کاربری یکسانی با معنای کوه جرزیم در تورات دارد که کوه برکت است. همچنین مروه به معنای تلخی و ناکارآمدی است که به عیبال که در لسان وحی به معنای ناکارآمدی است دلالت دارد.